Յուրաքանչյուր մարդ, ով երբևէ փորձել է սուրճի հատիկների հիմքով պատրաստված ըմպելիք, ծանոթ է նրա էներգիայի ազդեցությանը**: Հաճախ, հատկապես երիտասարդների մոտ, հարց է առաջանում, թե ինչու են մեծահասակները ամեն օր խմում այս դառը ըմպելիքը: Սակայն ժամանակի ընթացքում ճաշակներն սկսում են փոխվել, իսկ լրացուցիչ էներգետիկ ազդեցությունը սկսում է ամբողջությամբ բացահայտվել:
Այսօր կքննարկենք սիրված ըմպելիքի «գլխավոր» բաղադրիչի ազդեցությունը և այն, թե ինչպես մարդիկ մտածեցին հեռացնել հիմնական էներգետիկ նյութը, և ամենակարևորը՝ ինչու:
Կոֆեինը՝ էներգիայի պատրանք
Երբ սկսեցի ուսումնասիրել սուրճի հատիկների այս բաղադրիչը, անմիջապես սկսեցի այն ազդեցությունից, որ այն ունի մեր օրգանիզմի վրա: Մեզ ավելի հետաքրքիր են այն քիմիական ռեակցիաները, որոնք տեղի են ունենում, երբ դրանք մուտք են գործում մեր մարմին: Այդպես էլ իմ կոֆեինի ուսումնասիրությունն սկսվեց միջազգային հայտնի «Institute of Human Anatomy» ալիքի ուսուցողական տեսանյութով, որտեղ բացատրվում էր, թե ինչպես են քիմիական նյութերը ազդում մեր օրգանիզմի վրա: Տեսանյութը կցված կլինի հոդվածի վերջում:
Անմիջապես անցնելով հիմնականին՝ մեր օրգանիզմն արտադրում է մի նյութ, որը կոչվում է ադենոզին: Օրվա ընթացքում դրա կուտակման չափով մեր ակտիվությունը նվազում է, և մենք ավելի արագ ենք պատրաստվում քնել: Քունի ընթացքում ադենոզինի քանակը նվազում է, իսկ արթնության զգացումը վերադառնում է:
Սակայն միշտ չէ, որ մեր օրգանիզմի ռիթմը համընկնում է մեր առօրյա գործերի հետ: Երբ ադենոզինի մակարդակը բարձր է, մենք զգում ենք հոգնածություն, սակայն գործերը պետք է ավարտվեն: Այդ պահին մեզ օգնության է գալիս կոֆեինը և ստեղծում լրացուցիչ էներգիայի պատրանք, թեև իրականում դա պարզապես տպավորություն է:
Ինչո՞ւ մենք կարող ենք խմել սուրճ՝ առանց էներգետիկ ազդեցության
Երբեմն չափազանց մեծ քանակությամբ կոֆեին օգտագործելը կարող է հանգեցնել անբարենպաստ ազդեցությունների՝ նյարդային վիճակի, անքնության և անգամ սրտի աշխատանքի արագացման: Ուստի մարդիկ սկսեցին մտածել՝ ինչպես կարելի է վայելել սուրճի համը՝ առանց այդ կողմնակի ազդեցությունների:
Արդյունքում ստեղծվեց դեկոֆեինացված սուրճը՝ նույն սուրճի հատիկները և սուրճի բնորոշ բույրը, բայց առանց կոֆեինի: Առաջին անգամ դա տեղի ունեցավ 1903 թվականին, երբ Լյուդվիգ Ռոզելիուսը հայտնաբերեց, որ ծովի ջուրը կարող է հեռացնել կոֆեինը սուրճի հատիկներից՝ պահպանելով սուրճի համն ու բույրը:
Այս հայտնագործությունը հանգեցրեց տարբեր քննարկումների և հետազոտությունների, որոնք շարունակվում են մինչ օրս: Ընթացիկ դարաշրջանում դեկոֆեինացված սուրճի մշակման համար կան տարածքային ստանդարտներ, օրինակ՝ Եվրոպայում սուրճը համարվում է դեկոֆեինացված, եթե այն 99% մաքրված է կոֆեինից, իսկ ԱՄՆ-ում՝ 97%: